Ang post na ito ay seryoso. Lumaki ako sa North Cotabato kung saan malayo sa kabihasnan at malapit sa gulo. Lugi ka ano? Sisimulan ko ang nakakatakot na kwento noong kabataan ko.
Dahil sa sobrang paglalaro ng bahay-bahayan, sa tahanan ni Lola, inabot kami ng madilim at malamig na gabi. Kasama ang mga pinsan kong kalaro na kapareho kong nakasuot ng damit na nagkulay tsokolate sa kumapit na dumi. Nakakatakot nang umuwi dahil lumalabas na ang mga duwende at sa daanan pauwi, may nakakatakot na kapre sa puno ng balete.
Ayokong matulog sa bahay ni Lola dahil maraming lamang lupa ang doo'y nakatira. At kapag ika'y nakahiga, hindi mabilang na nilalang ang wari'y nakatingin sa 'yo sa pagpikit ng iyong mata. Bago matulog, nagkukwento si Lola habang nakaupo sa silya malapit sa bintana. Mga kwento ng kababalaghan at mga misteryong bumabalot sa sanlibutan. Takot naman at hilakbot ang nararamdaman naming magpipinsan habang siya'y pinapakinggan. At nang gabing 'yon, biglang umihip ang malamig na hangin mula sa bintana na humawi sa mahaba at maputing buhok ni Lola na siya naming ikinabigla. Tumindig ang balahibo ko sa aking nakita. Si Lola ay mukhang sinapian ng masamang espiritu dahil sa kanyang anyo tapos bigla siyang nagsalita sabay turo, "Iho, pakiabot nga ng suklay d'yan sa likod mo, nagulo ang buhok ko."
Nagpasalamat ako sa dampi ng hanging iyon dahil ang kwento ni Lola ay nag-iba ng direksyon. Hindi tungkol sa multo at hindi tungkol sa aswang ang kanyang inilahad sa gitna ng aming pagtitipon. Ibinahagi n'ya ang isang alamat na kailanman ay ayaw sana niyang sabihin. Isang alamat na sobrang matalinghaga at hindi pa naililimbag sa anumang sulatin. Alamat kung saan ang nagsulat ay napakamalikhain at kakaiba ang galing. Ang kwentong ito ay isa sa kanyang itinatagong lihim. Dahil d'yan, itong post na 'to ay parang ayoko na ring tapusin. Pero kung ako ay pipilitin, ikukwento ko na rin. Hindi naman ako mahirap kausapin.
Ayon sa alamat, noong unang panahon, mga isanlibong taon na ang nakakaraan, payapa at matiwasay ang pamumuhay sa Mindanao. Ngunit bigla na lang gumulo isang araw. Hindi magkaintindihan ang mga naninirahan at nagsimula silang magpatayan. Hindi nila alam kung bakit lumalim ang hidwaan. Hanggang sa mga oras na sinusulat ko ang post na 'to, hindi pa rin natatapos ang gulo. Sabi ni Lola, mababaw lang ang pinagsimulan. Nagsimula ang lahat nang may dayuhan mula sa Luzon at Visayas ang nag-migrate papuntang Mindanao dala-dala ang kanilang magagarang sasakyan at mamahaling kagamitan. Nagtayo ng internet cafe ang taga-Luzon malapit sa ilog at nagtayo naman ang taga-Visayas ng gasoline station. Nagalit ang Datu ng Mindanao dahil marumi na ang tubig sa ilog na dati nilang comfort room. Ang pinakamabigat at pinakamasakit na hindi niya matanggap ay ang bansagan siyang "kulang-kulang" ng mga dayuhan. Ang 'tubig' sa Luzon na 'tubi' sa Visayas ay naging 'ig' sa Mindanao. Ang 'hindi' sa Luzon na 'indi' sa Visayas ay 'di' sa Mindanao. Sumiklab ang matinding kaguluhan at umupa ng magaling na hacker ang Datu ng Mindanao para i-hack ang Facebook account ng taga-Luzon. Nagsanib ng pwersa ang dalawang dayuhan subalit pati ang Twitter account ng taga-Visayas ay nahack na rin ng Datu. Nagpasabog ng atomic bomb ang mga dayuhan ngunit hindi tinablan ang Datu dahil siya pala ang tunay na Superman. Nagliwanag ang katotohanan na kamag-anak pala siya ni Ampatuan. Patuloy ang labanan, walang tigil at walang hangganan. Wala silang pinakikinggan. Nagkaroon ng peace talks subalit hindi naman naisasakatuparan. Nagsimula ang kidnapping, bombing, carnapping, mass killing at kung anu-ano pang -ing. Masakit na isipin pero pati kami, damay na rin. Sa kwento ni Lola, naantig ang aking damdamin.
Idaan man natin sa pabirong kwento ang sitwasyon, ang kaguluhan ay hindi iihipin ng hangin. Patuloy itong sisiklab at kahit sa 'tubig', 'tubi', o 'ig', hindi ito tatangayin. Magkaiba man tayo ng paniniwala at wika, sana iisa lang ang ating hangarin. Marami ang nagugutom at nahihirapan dahil walang makain. Kung nabubuhay pa si Lola, wala pa ring katiyakan kung masisilayan pa ba niya ang tunay na kapayapaan na matagal niyang dinadalangin. At hindi rin ako sigurado kung makikita ko rin ito pero kung magkakatotoo, malugod ko itong tatanggapin.
Ang tanong ko sa sarili ko, ano bang maitutulong ko para sa kapayapaan ng bayan ko?
Anu imu mabulig para sa kalinaw sang aton nga banwa?
Unsa'y imong ikatabang aron atong maangkon ang kalinaw?
Seka, ngen e makadtabang nengka sa uman gay para maaden su kalilintad sa Mindanao?
Dahil sa sobrang paglalaro ng bahay-bahayan, sa tahanan ni Lola, inabot kami ng madilim at malamig na gabi. Kasama ang mga pinsan kong kalaro na kapareho kong nakasuot ng damit na nagkulay tsokolate sa kumapit na dumi. Nakakatakot nang umuwi dahil lumalabas na ang mga duwende at sa daanan pauwi, may nakakatakot na kapre sa puno ng balete.
Ayokong matulog sa bahay ni Lola dahil maraming lamang lupa ang doo'y nakatira. At kapag ika'y nakahiga, hindi mabilang na nilalang ang wari'y nakatingin sa 'yo sa pagpikit ng iyong mata. Bago matulog, nagkukwento si Lola habang nakaupo sa silya malapit sa bintana. Mga kwento ng kababalaghan at mga misteryong bumabalot sa sanlibutan. Takot naman at hilakbot ang nararamdaman naming magpipinsan habang siya'y pinapakinggan. At nang gabing 'yon, biglang umihip ang malamig na hangin mula sa bintana na humawi sa mahaba at maputing buhok ni Lola na siya naming ikinabigla. Tumindig ang balahibo ko sa aking nakita. Si Lola ay mukhang sinapian ng masamang espiritu dahil sa kanyang anyo tapos bigla siyang nagsalita sabay turo, "Iho, pakiabot nga ng suklay d'yan sa likod mo, nagulo ang buhok ko."
Nagpasalamat ako sa dampi ng hanging iyon dahil ang kwento ni Lola ay nag-iba ng direksyon. Hindi tungkol sa multo at hindi tungkol sa aswang ang kanyang inilahad sa gitna ng aming pagtitipon. Ibinahagi n'ya ang isang alamat na kailanman ay ayaw sana niyang sabihin. Isang alamat na sobrang matalinghaga at hindi pa naililimbag sa anumang sulatin. Alamat kung saan ang nagsulat ay napakamalikhain at kakaiba ang galing. Ang kwentong ito ay isa sa kanyang itinatagong lihim. Dahil d'yan, itong post na 'to ay parang ayoko na ring tapusin. Pero kung ako ay pipilitin, ikukwento ko na rin. Hindi naman ako mahirap kausapin.
Ayon sa alamat, noong unang panahon, mga isanlibong taon na ang nakakaraan, payapa at matiwasay ang pamumuhay sa Mindanao. Ngunit bigla na lang gumulo isang araw. Hindi magkaintindihan ang mga naninirahan at nagsimula silang magpatayan. Hindi nila alam kung bakit lumalim ang hidwaan. Hanggang sa mga oras na sinusulat ko ang post na 'to, hindi pa rin natatapos ang gulo. Sabi ni Lola, mababaw lang ang pinagsimulan. Nagsimula ang lahat nang may dayuhan mula sa Luzon at Visayas ang nag-migrate papuntang Mindanao dala-dala ang kanilang magagarang sasakyan at mamahaling kagamitan. Nagtayo ng internet cafe ang taga-Luzon malapit sa ilog at nagtayo naman ang taga-Visayas ng gasoline station. Nagalit ang Datu ng Mindanao dahil marumi na ang tubig sa ilog na dati nilang comfort room. Ang pinakamabigat at pinakamasakit na hindi niya matanggap ay ang bansagan siyang "kulang-kulang" ng mga dayuhan. Ang 'tubig' sa Luzon na 'tubi' sa Visayas ay naging 'ig' sa Mindanao. Ang 'hindi' sa Luzon na 'indi' sa Visayas ay 'di' sa Mindanao. Sumiklab ang matinding kaguluhan at umupa ng magaling na hacker ang Datu ng Mindanao para i-hack ang Facebook account ng taga-Luzon. Nagsanib ng pwersa ang dalawang dayuhan subalit pati ang Twitter account ng taga-Visayas ay nahack na rin ng Datu. Nagpasabog ng atomic bomb ang mga dayuhan ngunit hindi tinablan ang Datu dahil siya pala ang tunay na Superman. Nagliwanag ang katotohanan na kamag-anak pala siya ni Ampatuan. Patuloy ang labanan, walang tigil at walang hangganan. Wala silang pinakikinggan. Nagkaroon ng peace talks subalit hindi naman naisasakatuparan. Nagsimula ang kidnapping, bombing, carnapping, mass killing at kung anu-ano pang -ing. Masakit na isipin pero pati kami, damay na rin. Sa kwento ni Lola, naantig ang aking damdamin.
Idaan man natin sa pabirong kwento ang sitwasyon, ang kaguluhan ay hindi iihipin ng hangin. Patuloy itong sisiklab at kahit sa 'tubig', 'tubi', o 'ig', hindi ito tatangayin. Magkaiba man tayo ng paniniwala at wika, sana iisa lang ang ating hangarin. Marami ang nagugutom at nahihirapan dahil walang makain. Kung nabubuhay pa si Lola, wala pa ring katiyakan kung masisilayan pa ba niya ang tunay na kapayapaan na matagal niyang dinadalangin. At hindi rin ako sigurado kung makikita ko rin ito pero kung magkakatotoo, malugod ko itong tatanggapin.
Ang tanong ko sa sarili ko, ano bang maitutulong ko para sa kapayapaan ng bayan ko?
Anu imu mabulig para sa kalinaw sang aton nga banwa?
Unsa'y imong ikatabang aron atong maangkon ang kalinaw?
Seka, ngen e makadtabang nengka sa uman gay para maaden su kalilintad sa Mindanao?
